ex post

Reeds in de Oudheid was er ruime aandacht voor de 'conventies' die mensen in het onderlinge verkeer ontwikkelen, en die duurzamer zijn naarmate de belangen die zij dienen een groter gewicht hebben. Maar de naturalistische rechtsfilosofie zag deze conventies als ingebed in het menselijke verkeer zelf. Zij passen in het model van het leren door ervaring (ex post coördinatie, terugkoppeling van gunstige en ongunstige gevolgen).

Meer verantwoordelijkheden voor de instellingen met controle ex post zou reeds een grote stap vooruit betekenen.

Deze controle "ex post" kan hoorzittingen en ontmoetingen of publicatievereisten omvatten, en kan zelfs aanleiding geven tot sancties.

Velen beschouwen Hume en Smith zelf als utilitaristen. Daarmee doet men hen echter geen recht. Zij beweren wel dat nut en onnut, voordeel en nadeel, beslissend zijn voor de vraag waarom bepaalde praktijken en instellingen kunnen overleven en andere niet. Nut en onnut zijn in hun ogen relevant als ex post criteria.

De Wetenschappelijke Commissies stimuleren en begeleiden het basisonderzoek in Vlaanderen met een permanente procedure van ex ante, intermediaire en ex post evaluatie.

Tot de voorbereiding hoort ook het aspect van evaluatie in de zin dat prognoses worden opgesteld dan wel dat signalen van zogenaamde ex post evaluaties gebruikt worden voor aanpassingen van de regelgeving, alsmede het aspect van de implementatie.

De drie vormen vertonen een zekere logische samenhang en volgorde: van een planevaluatie evolueert men via een proces- tot een productevaluatie. In de praktijk van het evaluatieonderzoek ligt meestal de klemtoon op één van de drie vormen, maar, net zoals ex ante en ex post evaluaties idealiter samen voorkomen omdat ze verschillende eigenschappen, beperkingen en voordelen hebben, is een optimaal beleid gediend met een combinatie van de drie types.

De besteding van de gelden wordt gewaarborgd door de aard van de selectie ex ante van de aanvragen door de Wetenschappelijke Commissies en door hun intermediaire en ex post evaluatie, die zelfs stopzetting van mandaten of kredieten ten gevolge kan hebben en uiteraard invloed heeft op de beoordeling van nieuwe aanvragen van de betrokkenen.

Volgens het ex post perspectief van Smith en Hume mag men enkel zeggen dat algemeen verspreide en spontaan gegroeide en overgeleverde sentimenten hun nut hebben bewezen.

Het toezicht ex post op de prestaties van het Eurosysteem wordt er niet door vergemakkelijkt, maar de wisselende en onzekere termijn die verloopt tussen de monetaire-beleidsbeslissingen en hun effect op de prijzen, alsook het bestaan van andere determinanten van het prijsverloop op korte termijn, rechtvaardigen een dergelijke beleidsruimte.

In feite zijn deze vraaggegevens ex ante vragen en slechts na een schatting van het volume van de aardgasvraag dat onderbroken kan worden, kan men de ex post (daadwerkelijke) vraag afleiden.

Bij systematische evaluatie gaat het in Winter's definitie om het ex post beoordelen van de in empirisch onderzoek waargenomen inhoud, uitvoering en effecten van een wet aan de hand van bepaalde criteria.

Indien na, zeg 35 jaar de bestemming zou wijzigen in wonen dan moeten, vanwege de kapitaalsvernietiging, ex post jaarlijkse afschrijvingskosten van bijna 6 mln gulden in rekening worden gebracht.

In het geval dat na, zeg, 25 of 35 jaar alsnog besloten wordt tot een bestemmingswijziging voor alternatieve functies moet ex post op de investeringen afgeschreven worden.

Dit is voor het Ministerie van Economische Zaken aanleiding ex post een schatting te laten maken van het werkelijke effect van de REB.

Swappen laat met name toe om in functie van de ontwikkelingen op de markt de bevoorrading ex post aan te passen en te optimaliseren.